Już w czasach starożytnych dowódcy wojsk zakazywali stosowania przesądów. W zakładach bukmacherskich też niczego dobrego one nie przyniosą, a ci którzy w nie wierzą, kończą zwykle ze stratami.
Spis treści
1. Co to jest przesąd?
Na pewno słyszałeś o pechu, gdy czarny kot przebiegnie Ci drogę, przejdziesz pod drabiną, nie przysiądziesz na chwilę w domu przed wyjściem czy zbijesz lustro (7 lat nieszczęścia!).
Czarny kot jest symbolem przesądów.
Na pewno słyszałeś też o tym, że złapanie się za guzik, gdy widzisz kominiarza przynosi szczęście. Podobnie jak pojawienie się w domu mężczyzny jako pierwszego w nowy roku.
Dlaczego ludzie wierzą w tak dziwne związki przyczynowo-skutkowe?
2. Powstawanie przesądów
Zauważmy, że nie ma uniwersalnej recepty, aby przewidzieć wynik każdego spotkania. Gracz podczas prawie każdego meczu jest w sytuacji niepewności. To sprzyja powstawaniu przesądów.
Ponieważ nie potrafimy przewidywać zdarzeń losowych, doszukujemy się zależności przyczynowo-skutkowych. Doszukujemy się fałszywych korelacji i powiązania pewnych sygnałów z podejmowanymi decyzjami.
Jeśli kilka razy jakieś zdarzenie wystąpi po pewnym zdarzeniu, to wiele osób przypisuje tej zależności związek przyczynowo-skutkowy.
Dlaczego tak jest?
Ewolucyjnie jesteśmy nagradzani za odnajdywanie zależności pomiędzy jednym zdarzeniem a drugim (na przykład jeśli widzę owoce na ziemi, to prawdopodobnie jestem pod drzewem, które rodzi takie owoce). Dostrzeganie zależności pozwala nam przewidywać przyszłość w niektórych sytuacjach (on wygląda na rozzłoszczonego i pewnie za chwilę mi przywali!).
Wiele osób ignoruję jednak fakt, że nie zawsze ma rację.
Jeśli zdarzenie A często występuje po zdarzeniu B, to NIE możemy z tego wnioskować, że zdarzenie A wywołuje zdarzenie B.
Czasem zależności są skomplikowane lub mało oczywiste (na przykład najważniejszym czynnikiem wpływającym na wskaźnik zdrowych urodzeń w USA jest poziom edukacji wykształcenia nauczycieli, którzy będą prowadzić zajęcia w szkołach średnich).
Na tym złudzeniu zależności właśnie opierają się przesądy.
Większość ludzi nie potrafi poprawnie wnioskować i stąd taka popularność przesądów w różnych kulturach społecznych.
Potem często przychodzi rozczarowanie, bo przecież zrobiliśmy wszystko jak trzeba, a nie zadziałało!
3. Przesądny gołąb
W poniższym eksperymencie, zwanym klatka Skinnera, gołąb szybko uczy się, że po przyciśnięciu przycisku pojawia się jedzenie (nagroda). Ale kiedy dźwignia zostaje zmieniona na otwieranie co każde 20 sekund, gołąb się zastanawia “Czym sobie na to zasłużyłem?“. Jeśli w momencie otwarcia machał skrzydłami, to potem macha cały czas, przekonany, że to jego machanie otwiera dostęp do jedzenia!
Ten eksperyment nazwano “Przesądny gołąb“. Autorem eksperymentu jest Burrhus Skinner.
Jakże wielu graczy zachowuje się jak ten gołąb, nie tylko w kwestii zakładów…
Przesądni gracze siedzą z zaciśniętymi kciukami, w ulubionej czapeczce przed telewizorem, z przekonaniem, że teraz ich drużyna musi wygrać! Jeśli to nie pomaga, to obracają czapkę daszkiem do tyłu dotąd, aż ich ubiór znów zacznie działać! Tak jakby mieli wpływ na to czy Robert Lewandowski przez to strzeli bramkę czy nie.
Doszukując się powiązania między przyczynami i skutkami możemy popełnić dwa rodzaje błędów:
- nie zauważyć, że jakaś przyczyna wywołuje określony skutek
- doszukać się jakiejś przyczyny, która wcale nie wpływa na skutek
Odpowiedzialna za ten stan rzeczy jest ewolucja. To ona skonstruowała nas tak, żebyśmy się szybko uczyli. Po spotkaniu z lwem mogłeś nie dostać drugiej szansy, by nauczyć się, że to nie jest zwierzę, które można pogłaskać. Czasy i zagrożenia się zmieniły, ale sposób uczenia pozostał podobny…
4. Podświadomość a przesądy
Podświadomość to temat rzeka. Napisano na ten temat już mnóstwo książek (ciekawą pozycją do zapoznania się z tematem jest np. “Potęga podświadomości” Josepha Murphy). W Internecie także znajdziesz wiele informacji na ten temat.
Żyjemy w dziwnym świecie, w którym większość ludzi ma nieograniczony dostęp do fenomenalnego narzędzia. Lepszego niż najlepszy komputer na świecie, a mimo to nie korzysta z jego możliwości. Tym narzędziem jest umysł ludzki!
W efekcie tego zdecydowana większość osób przechodzi przez życie nie zdając sobie nawet sprawy jak dokładnie działa ich rozum jak emocje wpływają na decyzje które ten rozum podejmuje. A są to często irracjonalne decyzje. Przewidywalnie irracjonalne jak napisał Dan Ariely w “Potędze irracjonalności“.
To czy będziesz zarabiał na zakładach zależy nie tylko od Twojej wiedzy, ale także od nastawienia, zaangażowania i tego jak wykorzystujesz swoją podświadomość. Czy Twoje przekonania i przesądy pomagają Ci czy raczej przeszkadzają?
Dlatego tak ważne jest, abyś poznał jak działa Twój umysł i jak możesz to wykorzystać w zakładach i w życiu. Warto obejrzeć np. film “The secret”, np. na Netflixie, który dobrze wprowadza w temat podświadomości.
5. Samospełniająca się przepowiednia
Sytuacja ta ma miejsce, gdy informacja o zdarzeniu pochodzi z wiarygodnego źródła (dla odbiorcy). Pod wpływem autorytetu ludzie realizują podświadomie przepowiednię wierząc, że jest ona prawdziwa, zgodnie z “prawem oczekiwania“, o którym pisze Brian Tracy.
PRZYKŁAD:
Powstała plotka o upadłości banku, w wyniku której wszyscy panicznie wyciągają z niego swoje oszczędności, spełniając przepowiednię. Nie ma tu znaczenia czy bank miał kłopoty czy nie.
Podobnie w przypadku informacji, że drużyna gospodarzy zastosowała nowy trening, mocno wzmacniający graczy przed nadchodzącym meczem z drużyną przyjezdną. Informacja ta może negatywnie wpłynąć na podświadomość piłkarzy gości, którzy w efekcie obniżą swoje oczekiwania i wysiłek i przegrają mecz na rzecz gospodarzy. Tutaj również nie ma znaczenia czy informacja jest prawdziwa czy nie.
Głównym czynnikiem zwiększającym moc przepowiedni jest plotka. Prawdziwość informacji nie ma tu zwykle znaczenia. Może być ona pozytywna (sugerowanie swoim graczom wzmocnienia) lub negatywna (sugerowanie, że przeciwnik się wzmocnił). Wynik końcowy jest realizowany zazwyczaj poprzez owczy pęd i podawanie informacji z ust do ust.
Podobne działanie ma efekt placebo, o którym na pewno słyszałeś już nie raz.
Gracz zakładów powinien być świadomy, że działanie innych osób (typowanie, stawkowanie, dobór strategii) nie zawsze jest prawidłowe i, o ile nie ma ku temu solidnych podstaw, nie należy go naśladować bez poznania przyczyn i faktów.
6. Postrzeganie świata
Jak to możliwe, że dwóch kibiców patrzy na to samo zdarzenie i jeden widzi, że sędzia powinien podyktować faul dla gospodarzy, a drugi, że nie było żadnego faulu?
Jak to możliwe, że w poniższej żebraczce jeden zobaczy młodą, a drugi starą kobietę? Kwestia kontekstu, oczekiwań?
Żebraczka – John Wegener. Widzisz młodą czy starą kobietę?
Przekonania kreują Twoją rzeczywistość i wpływają na nią, czy tego chcesz czy nie.
Jeśli uważasz, że członkowie jakiejś partii politycznej są źli, to zapewne będziesz uważał, że każda z osób tego ugrupowania jest zła, choćby w rzeczywistości było zupełnie inaczej.[1]
Podobnie jest z przesądami. Jeśli będziesz wierzył w przesądy i spodziewał się, że przydarzy Ci się coś złego, Twoja podświadomość tak pokieruje Twoimi decyzjami, że stanie się to prawdą.
7. Podsumowanie
Jeśli wierzysz w przesądy, to mocno zachęcam Cię abyś przestał :) Przesądy nie pomagają, a często wręcz szkodzą.
Warto traktować przesądy jak wierzenia biednych ludzi, którym nie powiodło się w życiu. Ludzi, którzy chcieli zracjonalizować jakoś swoje porażki i zepchnąć odpowiedzialność za swoje decyzje na “siłę wyższą”, aby ich ego nie ucierpiało.
Ja wierzę, że wszystko mi sprzyja (dzięki Bogu?). I odkąd zacząłem tak myśleć, naprawdę tak jest! Warto wziąć swój los w swoje ręce! Tylko od Ciebie zależy co zrobisz ze swoim życiem.
Wzięcie odpowiedzialności za swoje życie i swoje decyzje to coś wspaniałego i świadczy o prawdziwej dojrzałości.
8. Literatura
[1] Brian Tracy – Psychologia osiągnięć.
Zdecydowanie polecam książki i audiobooki tego autora do osobistego rozwoju. Moim zdaniem do najlepszych należą: “Maksimum osiągnięć“, “Zjedz tę żabę” i “Zarządzanie czasem“.
[2] Drs. Robert Epstein & BF Skinner with Pigeons – Part 1 (video) – program opisujący wyniki doświadczeń na gołębiach, mających wyjaśnić proces twórczości i zachowania, 1982 rok
Zobacz też:
Strach i obawy
Stres w zakładach
Ostatnia aktualizacja: 13.08.2021 (piątek)
Polecany bukmacher:
Jak możemy poprawić artykuł?
Jeśli chciałbyś dać nam możliwość odpowiedzi, to podaj email:
Dziękujemy za przesłanie opinii.
