Uzależnienie od hazardu

Szczęście początkującego jest, paradoksalnie, największym przekleństwem dla wielu graczy. Czy wiesz dlaczego??? Co się dzieje, że hazard staje się ważniejszy niż rodzina i przyjaciele? Uzależnieni gracze nie potrafią samodzielne wyjść z nałogu. Dopiero osiągnięcie dna, zmusza ich do rozważenia terapii.

1. Co to jest hazard?

1.1. Hazard, ryzyko i gry hazardowe

Ryzyko podejmowane jest w nadziei uzyskania zysku. Umiejętności gracza mogą zmniejszyć niepewność wyniku. Przypadkowości nie da się wyeliminować, ale można ją ograniczyć.

Przykładami gier hazardowych może być losowa ruletka czy gry umiejętności: poker czy zakłady sportowe. Przez umiejętności rozumie się tu takie czynniki jak wiedza, umiejętność stawkowania, panowanie nad emocjami itp.

1.2. Kim jest hazardzista?

W Polsce słowo hazardzista kojarzy się negatywnie — z patologicznym hazardem — mimo iż termin ten może oznaczać zarówno osobę, która traci, jak i osobę, która zarabia na hazardzie. Głównym powodem takiego stanu rzeczy jest to, że częściej ludzie słyszą o osobie, która z powodu hazardu ma problemy, niż o osobie, która zarabia na zakładach. Negatywny wizerunek pokera długo podtrzymywał np. “Wielki Szu” Sylwestra Chęcińskiego.

1.3. Klasyfikacja hazardzistów

Szczegółową klasyfikację hazardzistów opracował Robert Custer, który stworzył w 1972 roku pierwszy ośrodek dla nałogowych hazardzistów.

Możemy też się powołać na definicję, której autorem jest Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 z 2008 roku:

Def. Patologiczny hazard – zaburzenie, które polega na często powtarzającym się uprawianiu hazardu, który przeważa w życiu człowieka ze szkodą dla wartości i zobowiązań społecznych, zawodowych, materialnych i rodzinnych.

Uzależnienie od hazardu jest chorobą postępującą i chroniczną, która jest nieuleczalna (podobnie jak alkoholizm), ale której postęp można zatrzymać.

1.4. Patologiczny hazard jest chorobą

Patologiczny hazard został oficjalnie uznany jako choroba (klasyfikacja amerykańska DSM-III z 1980 roku, a od 1994 DSM-IV).

Wystąpienie przynajmniej pięciu z poniższych objawów może świadczyć o uzależnieniu:

1. Koncentracja na hazardzie (poszukiwanie nowych sposobów pozyskania gotówki na grę, opracowywanie strategii gry itp.).
2. Obstawianie coraz wyższych stawek i spędzanie coraz więcej czasu na grze.
3. Powtarzanie wciąż tych samych prób skończenia z hazardem mimo, że za każdym kolejnym razem nie dają one pożądanych efektów.
4. Rozdrażnienie podczas prób zakończenia swojej przygody z grami hazardowymi.
5. Traktowanie gry jako sposobu na życiowe problemy.
6. Gra w celu „odegrania się”.
7. Okłamywanie bliskich, aby nie odkryli wysokości obstawianych stawek i częstotliwości gry.
8. Zdobywanie pieniędzy na grę nielegalnymi sposobami (kradzieże, oszustwa, malwersacje).
9. Przedkładanie hazardu ponad obowiązki (zawodowe, rodzinne).
10. Pożyczanie pieniędzy na grę.

Dodam od siebie, że gracz zawodowy będzie spełniał pierwszy punkt, i być może drugi. Pozostałych NIE powinien spełniać.

2. Czy w Polsce problem uzależnienia od hazardu jest znaczący?

Nie.

2.1. Ile osób jest uzależnionych od hazardu?

Google proponuje odpowiedź salusprodomo.pl:

Ocenia się, że ponad 380 tys. osób może być uzależnionych od gier hazardowych, a około 200 tys. jest narażonych na ryzyko uzależnienia. Uważa się, że ponad 6 mln osób cierpi i doświadcza negatywnych skutków uzależnienia swoich dzieci, rodziców, partnerów.

Czy jest prawdziwa i wiarygodna?

Znam się na zakładach bukmacherskich lepiej niż Google. W ciągu ostatnich 15 lat otrzymałem między 10 a 50 zapytań e-mailowych, w których podejrzewałem, że osoba może mieć problem z hazardem albo pisała do mnie partnerka takiej osoby.

Te liczby wydają mi się zupełnie niewiarygodne: 6 milionów osób dotkniętych skutkami hazardu, czyli co 8 osoba w Polsce licząc dzieci i osoby starsze??? Nie wydaje mi się — byłoby głośno w mediach od tragedii.

Zakłady bukmacherskie są jednak wąskim wycinkiem hazardu, więc mogę mieć zakrzywiony obraz. Trzeba poszukać twardych danych i faktów.

2.2. Statystyki uzależnienia od hazardu

Wpisałem frazę “uzależnienie od hazardu statystyki” i znalazłem informację, że liczba uzależnionych osób od hazardu waha się w przedziale 1-5%, w zależności od kraju, regulacji prawnych oraz poziomu edukacji społeczeństwa w tym zakresie^[14]:

Eksperci National Council on Problem Gambling szacują, że kryteria patologicznego hazardu spełnia około 2 mln dorosłych mieszkańców Stanów Zjednoczonych (1%). Dla kolejnych 4–6 mln osób (2–3%) hazard jest poważnym problemem.

Inne dane szacunkowe mówią, że uzależnienie od hazardu dotyczy 2–5% populacji Stanów Zjednoczonych, z czego ponad 1/4 to kobiety. Autorzy badań z 2002 r. wykazali, że odsetek osób uzależnionych od hazardu w stanie Nevada, gdzie jest on dozwolony, wynosił około 5% populacji.

Nie ma jednoznacznych danych na temat rozpowszechnienia problemów związanych z hazardem w Polsce, należy jednak szacować, że podobnie jak w innych krajach Unii Europejskiej osoby grające problemowo stanowią około 3–4% populacji, w tym osoby uzależnione od hazardu stanowią około 1,5–2%. Badania CBOS z 2011 r. szacowały liczbę osób z problemem hazardu na prawie 4%.

Czy to jest dużo czy mało?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, trzeba ustalić punkt odniesienia (tzw. benchmark), aby się dowiedzieć jaki procent populacji obejmują inne uzależnienia behawioralne.

2.3. Statystyki uzależnień behawioralnych

Google podpowiada tym razem prawo.pl:

W Polsce jest 2,5 miliona pracoholików (6,5% wszystkich Polaków w 2023 roku) i ponad 1 milion zakupoholików (2,5%).

Jak przy tych liczba wygląda zdanie: 27 tysięcy osób uprawia hazard patologiczny.

Patologicznych hazardzistów jest ok. 1000 razy mniej niż pracoholików. Czy 1000 pracoholików szkodzi mniej niż 1 patologiczny hazardzista?

Do pełni obrazu moglibyśmy jeszcze znaleźć statystyki innych uzależnień behawioralnych takich jak:

• alkoholizm (corocznie pojawia się 350.000 nowych alkoholików; nadmiernie i szkodliwie pije ponad 3.000.000 osób; według szacunkowych danych, NFZ wydaje rocznie 8-10 mld zł na likwidację skutków zdrowotnych picia alkoholu)
• nałogowe używanie pornografii
• seksoholizm
• nałogowe korzystanie z Internetu
• problemowe korzystanie z telefonów komórkowych
• problemowe korzystanie z portali społecznościowych
• zaburzenie korzystania z gier internetowych
• nałogowe uprawianie ćwiczeń fizycznych
• nałogowe opalanie się
• patologiczne zbieractwo
• impulsywna przemoc

i wiele, wiele, wiele innych.

2.4. Jak walczyć z uzależnieniem od hazardu?

Wiemy już, że zakazywanie często przynosi odwrotny skutek od zamierzonego.

Wiemy też, że człowiek jest osobą ze skłonnościami do uzależnień behawioralnych. Niewyedukowaną jednostką łatwo jest manipulować.

Dlatego wiele krajów kładzie nacisk na stosowanie “dobrych praktyk” w duchu otwartej rozmowy. Narzucanie swojego zdania innym, nieopartego o badania naukowe i statystyczne, oparta na emocjach czy prywatnych interesach na pewno do niczego dobrego nie doprowadzi.

Ludzie nie wymagają cudów. Gracze zakładów, gracze pokera chcą jedynie otwartego dialogu o swoich potrzebach. Uzależniania były i będą — warto znaleźć punkt równowagi tak, aby nie ograniczać nadmiernie wolności zdecydowanej większości obywateli (ponad 91% obstawiało w szarej strefie) kosztem troski o jednostki podatne na uzależnienia.

Problemem w Polsce są działania polityków (PiS i PO) bez otwartego dialogu. Nie tylko w dziedzinie hazardu.

Nie mam gotowych rozwiązań, ale jestem gotowy na dialog, jeśli ktoś potraktuje sprawę poważnie.

3. Test uzależnienia od hazardu PGMI

3.1. Jakie są testy na uzależnienie i jak działają?

Zbudowano kilka testów do wstępnej selekcji poziomu uzależnienia (tzw. testy przesiewowe)^[15].

Wysoką wiarygodnością cieszą się następujące testy:

1. South Oaks Gambling Screen (SOGS)
   • zbudowany na podstawie kryteriów chorobowych DMS-III (1980 roku) i na podstawie późniejszych DMS
   • daje zgodność klasyfikacyjną na poziomie aż 96% (przy marginesie błędu tylko 1%)
   • zawiera 16 pytań
   • nadaje się do samooceny
2. Massachusetts Gambling Screen (MAGS)
   • na podstawie DSM‑IV [APA 1994, Shaffer 2004]
   • duża zgodność klasyfikacyjna – 96%,
   • krótki czas badania (5−10 minut)
   • przydatność narzędzia potwierdzono w badaniach na różnych populacjach: od młodzieży, poprzez osoby bezdomne, mniejszości rasowe, imigrantów, aż po osoby z chorobą Parkinsona
3. Problem Gambling Severity Index (PGSI) — daje zgodność klasyfikacyjną na poziomie tylko 83%
4. National Opinion Research Center DSM‑IV Screen for Gambling Problems (NODS) 
   • na podstawie kryteriów DSM‑IV 
   • nie znalazłem jaka zgodność klasyfikacyjna
   • 17 pytań oceniających całe życie + ostatni rok
   • w badaniu przekrojowym w około 10.000 populacji norweskiej stwierdzono, że w ostatnim roku ponad 80% grających hazardowo wzięło udział w grze hazardowej. Problemowe uprawianie hazardu stwierdzono u 1,4% badanych

3.2. Test PGSI

Test PGSI był darmowym testem dostępnym online.
Wypełniłem go (zobacz odpowiedzi poniżej).
W 2024 roku jest już nieaktywny, ale możesz zobaczyć pytania.

Do pomiaru uzależnienia od hazardu używa się prostego testu 10 pytań:

Opcje odpowiedzi:

• NIGDY
• CZASAMI
• WIĘKSZOŚĆ CZASU (powinno być CZĘSTO moim zdaniem)
• ZAWSZE

1. Czy postawiłeś więcej, niż naprawdę możesz przegrać?
2. Czy musiałeś grać większymi kwotami pieniędzy, aby uzyskać to samo uczucie podniecenia?
3. Czy wróciłeś innego dnia, aby spróbować odzyskać utracone pieniądze?
4. Czy pożyczyłeś pieniądze lub sprzedałeś coś, aby uprawiać hazard?
5. Czy czułeś, że możesz mieć problem z hazardem?
6. Czy ludzie krytykowali twoje obstawianie lub mówili ci, że masz problem z hazardem, niezależnie od tego, czy myślałeś, że to prawda?
7. Czy czułeś się winny z powodu sposobu uprawiania hazardu lub tego, co się dzieje, gdy uprawiasz hazard?
8. Czy hazard spowodował u ciebie jakieś problemy zdrowotne, w tym stres lub niepokój?
9. Czy uprawianie hazardu spowodowało problemy finansowe dla Ciebie lub Twojego gospodarstwa domowego?
10. Czy uprawianie hazardu pomocy finansowej dla Ciebie lub Twojego gospodarstwa domowego?

Moje odpowiedzi były następujące:

MÓJ WYNIK = Możesz zacząć doświadczać pewnych problemów związanych z hazardem.

Zgadzam się z tym wynikiem.

Fakt, że jestem graczem zawodowym nigdy nie powinien spowodować, że moja pewność siebie będzie zbyt wysoka. Niezależnie od moich wyników finansowych już do końca życia będę w grupie osób narażonych na uzależnienie od hazardu i powinienem mieć świadomość tego. Nadmierna pewność siebie prowadzi do podejmowania nadmiernego ryzyka, a to często źle się kończy.

Ktoś mógłby powiedzieć, że branie udziału w hazardzie to cena jaką muszę zapłacić (ryzyko uzależnienia), ale tak naprawdę czy decyzje podejmowane w życiu, poza hazardem, są mniej ryzykowne?

Nie sprawdzałem innych odpowiedzi (sprawdź swoje), ale moim zdaniem jest to bardzo dobrej jakości test do wstępnego zorientowania się czy możesz mieć problem z hazardem.

4. Dlaczego ludzie uzależniają się od hazardu?

4.1. Lubimy powtarzać przyjemne czynności

Gracz początkujący obstawia pierwszy zakład dla pierwszej wygranej. Wygrana daje przyjemność, co zachęca do postawienia kolejnego zakładu.

Jeżeli gracz miał na początku szczęście (tzw. szczęściem początkującego) i wygrał więcej razy niż się spodziewał, to gracz mógł uwierzyć w to, że może wygrywać w nieskończoność.
Gdyby gracz początkowo więcej przegrywał niż wygrywa, to jego mechanizmy obronne kazałyby mu zachować większą czujność i na pewno nie skończyłoby się dużymi stratami.

“Łatwe wygrane” mogą popchnąć gracza w błędną decyzję zwiększenia stawek:

• po wygranej, aby więcej wygrywać (nadmierna pewność siebie),
• po przegranej, aby odzyskać stracone pieniądze (chęć odegrania się).

Kiedy mamy niewiele prób, i większość z nich zakończyła się sukcesem, to nowa dziedzina wiedzy może sprawiać wrażenie bardzo łatwej.
Im więcej prób, tym bardziej zbliżamy się do rzeczywistości, a nasz osąd o trudności zadania jest weryfikowany.

Po 100 czy 200 zakładach, mało który gracz początkujący jest nadal na plusie i uważa zakłady bukmacherskie za łatwą grę.

4.2. Nowa dziedzina wiedzy

Wchodzenie w nową dziedzinę wiedzy najlepiej obrazuje efekt Dunninga-Krugera:

Działanie w oparciu o niski poziom wiedzy jest skazane na porażkę. Pojawia się faza strat. Pewność siebie zaczyna się wtedy obniżać, jak to widać na wykresie:

1. To jednak jest bardziej skomplikowane niż myślałem.
   Pojawia się refleksja. To pomaga bardziej realnie ocenić szanse ogrania bukmachera w długim terminie czasu. Poziom wiedzy jest nadal zbyt niski i pojawiają się dalsze straty.
2. Chyba nigdy tego nie zrozumiem.
   Pewność siebie znacząco się już obniżyła. Część graczy wycofuje się w tym momencie, a ci bardziej zdeterminowani, starają się znaleźć informacje, które zwiększa ich szanse sukcesu. Wielu graczy dopiero w tym momencie trafia na SureBety.pl.
3. To zaczyna mieć sens.
   Po około dwóch latach zaangażowani gracze zaczynają wychodzić “na swoje”.
4. To skomplikowane ale rozumiem coraz więcej.
   Ci, którzy kontynuują edukację, idą w kierunku stania się specjalistą, o ile ich predyspozycje i środowisko na to pozwalają.

Jeżeli nadmierna pewność siebie utrzymuje się u gracza zbyt długo, to może dojść do sytuacji, w której zaczną się rozwijać u gracza kolejne fazy uzależnienia od hazardu, prowadzące do błędnego koła.

Jeśli błędne koło nie zostanie przerwane na czas, to gracz przestanie grać dopiero, gdy osiągnie dno.

5. Fazy rozwoju uzależnienia od hazardu

Podobnie jak większość uzależnień, uzależnienie od hazardu zaczyna się niepozornie.

Zobacz przykład Piotra:

1. Chodzenie wszędzie z tabletem.
2. Uczucie wyobcowania z powodu niezrozumienia.
3. Chwilówki.
4. Wierzyciele.
5. Dziewczyna odchodzi.
6. Dalsza degradacja finansowa: utrata mieszkania.
7. Powrót do rodziców.
8. Terapia.

Stawianie zakładów jest pewną atrakcją, która dostarczyć przyjemności w codziennym życiu. Generowanie emocji powoduje jednak u niektórych degradację w niepożądanym kierunku. Warto wiedzieć jak rozwija się proces uzależnienia, aby mieć świadomość działających mechanizmów uzależnienia, a przez to móc przerwać niekorzystny “ciąg” w razie potrzeby.

Im wcześniej problem zostanie rozpoznany i nazwany, tym większe szanse na zminimalizowanie lawinowych strat jakie mogą nastąpić wskutek choroby.

5.1. Faza zwycięstw

Pojawiające się sporadyczne wygrane powodują dużą ekscytację, a emocje wydzielanie adrenaliny. Dalsze sukcesy i zwiększona pewność siebie powodują, że gracz częściej chce być w tym przyjemnym stanie, czyli gdy wygrywa.

Gracz zaczyna ulegać iluzji kontroli, że zawsze będzie wygrywał (nadmierny optymizm). W związku z tym gra częściej i zwiększa stawki. Cel jakim jest wygrana w zasadzie nigdy nie zostanie osiągnięty. Prowokuje tylko do dalszej gry, aby wygrać jeszcze więcej i czuć się świetnie.

Niepokojącymi objawami może być nadmierna ekscytacja sporadycznymi wygranymi. Pierwszy raz pojawia się napięcie i agresja związane z graniem, a gracz ma wrażenie, że może pokonać bukmachera, kasyno czy system.

5.2. Faza strat

Każda dobra passa kiedyś się kończy. Nieracjonalne zwiększenie stawek powoduje najpierw utratę zarobionych pieniędzy, a następnie pojawiają się pierwsze straty. Gracz stawia coraz więcej, aby odrobić to co przegrał, przez co generuje coraz większe przegrane.

Wreszcie wolne środki się kończą. Wykreowana iluzja kontroli pozwala, w nadziei na sukces, przeznaczyć na grę pieniądze przeznaczone na inny cel (życie, wakacje, pieniądze pracodawcy). Gracz tłumaczy sobie, że tylko pożycza pieniądze, ale tak naprawdę je kradnie, bo pieniądze nie wracają na miejsce. Pożyczanie pieniędzy na hazard to wejście w kolejny etap degradacji gracza. Nigdy nie powinno się grać za pożyczone pieniądze.

Nawet duża przegrana nie powstrzymuje przed dalszą grą. Gracz chce się odegrać, a ewentualne wygrane albo przeznacza na spłatę długów albo często na dalszą grę. Gracz w tej fazie gra kosztem domu i pracy. Kłamie i zaczyna ukrywać swoją grę. Liczy na “wielką wygraną”, która rozwiąże jego problem. Gracz nie chce się przyznać, że poniósł porażkę i nie chce zmierzyć się z konsekwencjami swoich czynów.

5.3. Faza desperacji

Hazard pochłania coraz więcej czasu, a w wyniku kłamstw, kradzieży środków czy pożyczek, skutkuje separacją od rodziny i przyjaciół. Najważniejszą wartością dla hazardzisty stało się dążenie do wygranej – zakrzywieniu uległ świat wartości.

Utrata pracy, spirala długu powoduje lęk i panikę. Presja wierzycieli (połączona z groźbami) popycha do kradzieży, defraudacji czy kolejnych pożyczek. Od tak dramatycznej sytuacji według hazardzisty jest tylko jedno wyjście – wielka wygrana!

Pojawia się wyczerpanie psychiczne, bezradność, depresja, wyrzuty sumienia, czy wreszcie poczucie winy.

5.4. Faza utraty nadziei

Nałogowy hazardzista dochodzi do dna finansowego, psychicznego, społecznego i często do skrajnego wyczerpania. Przestaje wierzyć w wielką wygraną. Nie wie jak rozwiązać spiętrzone problemy.

W tej fazie najczęściej traci rodzinę, mieszkanie, staje się samotny, nasilają się zagrożenia i w obliczu beznadziejności pojawiają się myśli samobójcze. Aby zapomnieć o problemach może nastąpić uzależnienie od alkoholu lub leków. Ostatnią deską ratunku jest profesjonalna pomoc, która daje szansę na uniknięcie więzienia lub śmierci (samobójstwo lub z rąk wierzycieli).

6. Kto jest narażony na uzależnienie?

Na uzależnienie narażony jest praktycznie każdy, kto ma styczność z hazardem. Granica między osobą nieuzależnioną a uzależnionym jest bardzo płynna i ciężko wskazać dokładny moment.

W wielu państwach hazard dla osób niepełnoletnich jest zakazany z uwagi na niedojrzałość emocjonalną młodocianych osób.

W Europie szacuje się, że 0,5-3% osób ma problemy z hazardem, a wprowadzenie Internetu nie spowodowało zwiększenia liczby uzależnionych^[6].

Z badań jasno wynika, że najbardziej uzależniające są te gry, w których wynik następuje szybko od momentu postawienia zakładu. Mogą to być “jednoręcy bandyci”, gdzie po kilku sekundach już znamy wynik i możemy dalej grać, czy ruletka. Szybka, ciągła interakcja nie pozwala na naturalną przerwę, aby gracz podjął świadomą decyzję czy zakończyć grę w zależności od tego ile już wydał pieniędzy i ile czasu poświęcił. Żadna gra nie powinna być szybsza niż 3 sekundy pomiędzy grami, nawet w trybie “turbo”.

7. Jak rozpoznać uzależnienie?

Uzależnionego hazardzistę cechują następujące objawy:

Nałogowy hazardzista czuje się komfortowo jedynie “w akcji”. Chęć posiadania wszystkich ważnych rzeczy w życiu bez większego wysiłku jest wspólną cechą charakteru wielu hazardzistów.

Ponadto nałogowi hazardziści odczuwają silną wewnętrzną presję, aby zdobyć Wielką Wygraną i mieć poczucie wszechmocy. Uzależniony hazardzista jest gotów zrobić wszystko (nawet gdyby to było aspołeczne), aby podtrzymać taki swój obraz, jakim chciałby być w oczach innych.

8. Jak sobie radzić z uzależnieniem?

Czy ktoś sugerował Ci że masz problem z hazardem? Jeśli są to dwie osoby, to warto zbadać dokładniej czy rzeczywiście nie jesteś zagrożony uzależnieniem?
Trzeba pamiętać, że osoby uzależnione często ukrywają problem. Czy podzieliłbyś się swoimi doświadczeniami z hazardem czy raczej czujesz, że nie zostaniesz zrozumiany?

8.1. Jak sprawdzić uzależnienie?

Prawdziwym testem jest zrezygnowanie z hazardu na określony czas. Żadne deklaracje czy rozmowa go nie zastąpią.
Np. przestań obstawiać zakłady na 2 tygodnie. Perspektywa zrezygnowania z czegoś na zawsze jest dla niektórych ludzi nie do pomyślenia.
Ćwicz uważność: obserwuj swoje uczucia i swoje myśli w tym czasie.

• Co wtedy czujesz? Nazwij swoje emocje: gniew, strach, obawy, ekscytację, smutek, zniecierpliwienie?
• Czy czujesz “przymus grania”?

Dobrze żebyś zapisał każdego dnia swoje myśli w formie pamiętnika. To tylko 14 dni. Możesz go potem wyrzucić, ale zapisz je.

8.2. Gdybym był uzależniony

Każdy ma jakieś mniejsze lub większe uzależnienie. W dzisiejszym czasie uzależnić można się bardzo wielu rzeczy, np. herbaty, kawy czy telefonu.

Gdybym zauważył u siebie niepokojące objawy uzależnienia (jakiegokolwiek), chciałbym poznać opinię innej osoby na ten temat. Jeśli temat jest wstydliwy, to mógłbym mieć obawy porozmawiania z najbliższymi osobami. Mam w swoim otoczeniu osoby, którym mogę wiele powiedzieć, ale każdy ma swoje tajemnice. Wyjawienie uzależnienia lub przyznanie się do dużego błędu może zepsuć relację, jeśli ta nie była silna. Niektórzy mogą czuć, że zostaną osądzeni albo będą inaczej traktowani po wyjawieniu prawdy. Niektórym może tak bardzo zależeć na tobie do tego stopnia, że mogą poczuć się zawiedzeni, gdy nie będziesz z nimi szczery (np. mąż, żona): dlaczego nie przyszedłeś do mnie?

Gdybym był uzależniony od czegoś błahego, pewnie porozmawiałbym z żoną.

Gdybym był uzależniony od czegoś poważnego, to pewnie porozmawiałbym z księdzem lub psychoterapeutą. Nie ma w tym nic wstydliwego. Te osoby często spotykają się z poważnymi problemami. Raczej nie popsuje to mojej relacji z nimi. Wstyd mi też nie będzie – wszystko co ludzkie nie jest im obce.

8.3. Samodzielna eliminacja uzależnienia

Może to się wydawać szalone, ale na bazie moich doświadczeń z uzależnieniami (tak, miałem ich kilka), wyznaczyłbym następujący schemat, który działał w moim przypadku. Na pewno nie będzie skuteczny dla każdego, ale może zainspiruje Cię do działania lub szukania pomocy:

1. Załóż, że możesz mieć problem. Nazwij go.
2. Nie piętnuj siebie ani innych za uzależnienia. Przyznaj przed samym sobą, że możesz być uzależniony. To normalne – ludzie uzależniają się od różnych rzeczy każdego dnia.
3. Przeprowadź test abstynencji na określony czas i obserwuj swoje zachowanie oraz emocje.
4. Jeśli okres abstynencji zostanie przerwany, zacznij go liczyć od początku.
5. Jeśli wiele razy z rzędu nie ukończyłeś okresu abstynencji, to już wiesz, że masz problem z kontrolą swojego życia.
6. Po przejściu pozytywnego okresu abstynencji możesz wrócić do swoich działań – uzyskałeś więcej kontroli i świadomości swoich działań. Zachowaj czujność i świadomość i w razie potrzeby ponów okres abstynencji.
7. W treningu uważności i samoświadomości pomogą Ci spisane notatki emocjonalne. Zastanów się co zmienić w swoich priorytetach życiowych.
8. Jeśli czujesz, że nie panujesz nad sytuacją, warto zasięgnąć rady specjalisty duchowego/psychologicznego.

W przypadku zdiagnozowania nałogu, najciężej będzie utrzymać okres abstynencji. To stanowi największe wyzwanie. Powodów i przyczyn (tzw. wyzwalacze) będzie wiele, by wrócić do nałogu. Można tu wykorzystać np. techniki uważności. Mnie przekonała książka Self-Reg.^[3]

9. Przeciwdziałanie uzależnieniom

Organy nadzorcze starają się przeciwdziałać uzależnieniu od hazardu poprzez regulacje przepisów prawnych.

Na przykład maltańska MGA zabrania reklamy, która:

• zachęca do aspołecznych zachowań
• sugeruje, że gry mogą być rozwiązaniem problemów społecznych, edukacyjnych, osobistych lub zawodowych
• sugeruje, że gry mogą być alternatywą dla zatrudnienia, rozwiązaniem problemów finansowych lub formą inwestycji finansowej
• przedstawiać gry jako atrakcyjne społecznie lub sugerujące, że samotne gry są lepsze niż gry społecznościowe

Jest to krok w dobrym kierunku. Reklama hazardu powinna być możliwie obiektywna, gdyż dopuszczenie manipulacji na tym polu może zaszkodzić nie tylko osobom podatnym na manipulacje, ale także wizerunkowi branży hazardowej.

10. Znani hazardziści

10.1. Mężczyźni hazardziści

Hazard już od Starożytności sprawiał niektórym problemy. Znanymi hazardzistami byli Marek Antoniusz, Giacomo Casanova (wydalony z Wiednia za uprawianie hazardu), brytyjska rodzina FitzGeraldów (Henry i Edward).

Bardzo znaną postacią bliżej naszych czasów był Fiodor Dostojewski, który przez hazard był często na skraju bankructwa. Jego powieść “Gracz” (o hazardziście grającym w ruletkę) napisał w miesiąc, by posłużyła do spłaty karcianych długów.

Wśród “ryzykantów” XX. wieku na pewno nie można pominąć Amarillo Slim Preston, który zyskał miano najsławniejszego pokerzysty wszechczasów. Jest znany najbardziej z wyzwań, które stawiał sławnym osobom.

Wygrał w pokera 1,7 mln dolarów od króla porno Larry’ego Flynta (wydawca Hustlera). Grał z wykorzystaniem kija od szczotki w bilard z jednym z największych bilardzistów świata – Minnesotą Fatsem. Zakładał się o takie rzeczy jak: na której kostce cukru usiądzie mucha w więzieniu Arkansas czy że kot może otworzyć butelkę Coca-Coli, co opisuje w swojej książce Gambling’s Strangest Moments.

W polskiej historii hazardu zaznaczył się znakomity skrzypek i kompozytor Henryk Wieniawski, który ciągle przegrywał swoje honoraria w wyniku czego zmarł w nędzy. znany pisarz Tadeusz Boy-Żeleński stał się uzależniony od kart.

10.2. Kobiety hazardzistki

Wśród kobiet ciężko znaleźć znaną hazardzistkę, gdyż hazard w dawnych czasach był tylko dla mężczyzn. Niektóre kobiety przebierały się, aby móc zagrać, np. Lillie Hitchcock Coit.

Hazardzistką była na pewno austriacka arcyksiężniczka Maria Antonina Habsburg.

Zobacz artykuł Rodzaje hazardzistów

 

11. Wywiad z uzależnionym graczem zakładów

W 2016 roku Szymon Bartnicki trafił do ośrodka uzależnień.

Teraz pomaga bliskim osób uzależnionych i przeprowadza szkolenia prewencyjne.

12. FAQ – najczęściej zadawane pytania dot. uzależnienia od hazardu

12.1. Czy ukrywanie gry oznacza uzależnienie?

Niekoniecznie.

Wszystko zależy od tego jaki jest powód ukrywania.

Jeżeli ukrywasz obstawianie zakładów, bo regularnie zarabiasz, ale nie znajdujesz zrozumienia w otoczeniu, które uważa, że to zbyt ryzykowne, to raczej wszystko z tobą w porządku.
Jeżeli natomiast ukrywasz obstawianie zakładów ze wstydu, to masz kłopoty. Pamiętaj, że twoi bliscy prędzej czy później i tak się o tym dowiedzą. Albo w momencie, gdy dużo wygrasz (mało prawdopodobne, bo masz za mało atutów i za dużo słabych punktów, a w dodatku nie masz żadnej strategii gry), albo gdy już będziesz na dnie (dużo bardziej prawdopodobne). Jak wtedy zareagują?

Co więcej, obstawianie w ukryciu daje wyraźny sygnał twojej podświadomości, że robisz coś niewłaściwego. Coś co nie jest akceptowane przez otoczenie. Dlaczego nie jest?
Czy wynika to z troski o twoje dobro czy jest inny powód?

Pamiętaj, że nie jesteś zawieszony w próżni. Od twoich decyzji finansowych zależy prawdopodobnie los twojej rodziny.
Jeżeli uznają, że nie można na tobie polegać, że ich okłamujesz, to twoje relacje rodzinne czy przyjacielskie zostaną zniszczone. Bezpowrotnie zniszczone.
Zaufanie traci się tylko raz.

12.2. Co jeśli nie potrzebuję pomocy?

Jeśli cokolwiek Ci mówi, że możesz potrzebować pomocy, to lepiej z niej skorzystać. Sam przechodziłem szkolenia z tego zakresu.

Wielu graczy, którzy mają problem z hazardem uważa, że są w stanie sami sobie poradzić. Być może należysz do tych osób. Czy jednak warto ryzykować szczęście swoje, szczęście rodziny tylko dlatego, aby mieć rację? A co jeśli się mylisz?

Prośba o pomoc to zakład, w którym możesz tylko wygrać: jeżeli ekspert nic u ciebie nie zaobserwuje, to super! (zyskujesz spokój ducha kosztem niewielkiej ilości czasu)
Ale jeżeli jesteś uzależniony i to zignorujesz, to masz przerąbane! Straty finansowe są tylko początkiem lawiny problemów.

Wygrać spokój ducha lub ponieść stratę: co wybierasz?

13. Gdzie szukać pomocy?

Pierwszy Klub Anonimowych Hazardzistów powstał w 1957 w USA. W Polsce w 1995 roku. Spotkania mają na celu pomoc osobom, które chcą zerwać z nałogiem.

Jeśli nie jesteś przekonany co do instytucji, to ja napisałbym na twoim miejscu do Szymona Bartnickiego, który wyszedł z uzależnienia od hazardu i teraz przekazuje swoje doświadczenia innym.

Pomocy najlepiej szukać na profesjonalnych stronach poświęconych szeroko temu tematowi:

Anonimowi Hazardziści – anonimowihazardzisci.org
Portal dla uzależnionych od hazardu – hazardzisci.org, strona rządowa

Informacji i pomocy możesz także szukać przez
Telefon zaufania dla osób uzależnionych behawioralnie (od hazardu, internetu, seksu, pracy, jedzenia, zakupów):
801 889 880 (czynny codziennie w godz. 17:00-22:00)
działający przy Instytucie Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

Telefon działa nie tylko dla osób uzależnionych, ale także dla osób bliskich, którzy widzą niepokojące zachowania.

14. Literatura

[1] Anonimowi Hazardzisci – Polska strona wspólnoty AH

[2] Siła nawyku – Charles Duhigg (czytałem, polecam)

[3] Self-Reg – dr Stuart Shanker

[4] Jak uwolnić się od hazardu? Podręcznik samopomocy po polsku: Dr Timothy Fong, Dr Richard Rosenthal, maj 2010 (polecam szczególnie rozdział III: identyfikowanie wyzwalaczy)

[5] Hazard patologiczny – hazard patologiczny okiem dr n. med. Bohdana Woronowicza: definicja i przyczyny patologicznego hazardu, częstość występowania i objawy, jak uzyskać pomoc

[6] Wyznanie krupierki – wywiad z byłą pracownicą salonu kasyna pokazujący mechanizmy jakie mogą zostać zastosowane, by gracz nie wyszedł z kasyna bez zostawienia pieniędzy

[7] Nałogowa osobowość – Piotr Szczukiewicz, 2004; naukowy artykuł o cechach osobowości uzależnionych osób

[8] Gambling addiction (ang.) – kompendium na temat uzależnienia od hazardu

[9] Raport CBOS o uzależnieniu od hazardu i innych uzależnień behawioralnych – hazard na stronach 153-222, niestety raport wydaje mi się mało wiarygodny i oderwany od rzeczywistości w wielu miejscach (maj 2019)

[10] Badania CBOS 2015 – wśród grających w gry na pieniądze realny problem z hazardem może dotyczyć 2,2% graczy (2014 rok)

[11] Polacy o hazardzie – statystyki hazardu w Polsce (CBOŚ 2009 rok)

[12] Hazardzista – recenzja filmu, w którym słynny hazardzista Owning Mahovny (bankier) zdefraudował 10 mln dolarów

[13] Hazardziści. Gra o życie – recenzja książki Beaty Biały

[14] Hazard patologiczny – mp.pl (dostęp: 2023-03-10)

[15] Zaburzenia uprawiania hazardu i inne tak zwane nałogi behawioralne (pod red. Bogusław Habrat, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2016) – pdf 2.9 MB (strona 120 i 122)

[16] W Polsce jest 2,5 miliona pracoholików i ponad milion zakupoholików – prawo.pl

Polecany bukmacher:

 

Samowykluczenie